Porty lotnicze to centra aktywności leżące u podstaw współczesnego życia - infrastruktury obsługujące przepływ ludzi i towarów przez okrągłą dobę. Wraz z rosnącymi obawami rządów o ryzyko ataku terrorystycznego w kraju, inwestycje w systemy zabezpieczające na lotniskach rosną w postępie geometrycznymi w dzisiejszym świecie po zamachu z 11 września.
Ale kto obsługuje te systemy i jak podejmowane tam decyzje wpływają na funkcjonowanie lotniska? To były kluczowe pytania stawiane przez finansowany ze środków unijnych projekt BEMOSA (Modelowanie behawioralne na rzecz bezpieczeństwa na lotniskach), którego wstępne wyniki zostały zaprezentowane na specjalnych warsztatach zorganizowanych 19 marca w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli.
Od rozpoczęcia projektu BEMOSA w 2009 r. z dofinansowaniem w wysokości 3.399.934 EUR z tematu "Transport" Siódmego Programu Ramowego (7PR), podkreślano, że mimo utrzymywania inwestycji w dodatkowe technologie na rzecz utrzymania bezpieczeństwa lotnisk na wysokim poziomie, brakuje dodatkowych nakładów na szkolenie ludzi do obsługi tej technologii.
Partnerzy projektu z Czech, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Izraela, Słowacji, Wlk. Brytanii i Włoch przeprowadzili szeroko zakrojone badania etnograficzne, które polegały na obserwacji zachowań pracowników ochrony i pozostałej obsługi na czterech europejskich lotniskach oraz sporządzeniu swoistych scenopisów zaobserwowanych czynności. Celem było dotarcie do sedna tego jak pracownicy podejmują decyzje i jak ich oceny wpływają na bezpieczeństwo całego lotniska.
Uczestnicy projektu nie pozostawili niczego samemu sobie, badając wszystkie części lotniska, a nie tylko punkty kontrolne bezpieczeństwa - jak wyjaśnia kierownik projektu, profesor Alan Kirschenbaum z Technionu - Izraelskiego Instytutu Technologii w Hajfie: "Czy będzie to pracownik utrzymania czystości, który widzi pozostawioną torbę na taśmociągu bagażowym, czy policjant patrolujący lotnisko, każdy pracownik musi podjąć decyzję, jak dalej postąpić."
Wyniki pokazują, że pracownicy lotnisk raczej nie podejmują samodzielnie decyzji i rzadko są sami. Aczkolwiek, mimo tych grupowych wzorców, szkolenie pracowników ochrony i innych jest nadal prowadzone indywidualnie.
Zespół odkrył również, że przy samodzielnym podejmowaniu decyzji pracownicy często nie przestrzegali zasad ani norm, a w grupie byli bardziej zdyscyplinowani. Dlatego faktyczne zachowania dotyczące bezpieczeństwa mogą odbiegać od zasad i norm w celu dostosowania się do konkretnych sytuacji.
Profesor Kirschenbaum wskazuje jednak, że to nie zawsze jest złe. Twierdzi, że często pracownicy muszą "wykazywać się inicjatywą i kreatywnością, aby poradzić sobie z sytuacjami", w których "aktualnie obowiązujące procedury są niewystarczające lub bezużyteczne."
Profesor Kirschenbaum zauważa, że wyniki sugerują, iż dobrym pomysłem jest rozmieszczanie dwuosobowych zespołów w wąskich gardłach i newralgicznych miejscach oraz ich częsta rotacja. Wyniki pokazują również, że ludzie pracujący w parach funkcjonują na zmianę, będąc raz tym "pracującym" a raz tym "odpoczywającym". "Odpoczywający" pracownik funkcjonuje jak dodatkowa para oczu, która obserwuje bezpośrednie otoczenie, podczas gdy ten "pracujący" zajmuje się podstawowym zadaniem.
Wyczerpujące wywiady z pracownikami ujawniły również zdecydowanie negatywną interakcję w układzie hierarchicznym i tendencję do efektywniejszej interakcji ze współpracownikami o równym statusie.
Simon van Dam, naukowiec z Technionu, podkreślił że projekt BEMOSA położył ogromy nacisk na działania praktyczne na etapie opracowywania projektu. Było to ważne, aby pokazać lotniskom korzyści z udziału w projekcie.
Waga badań stosowanych w projektach dotyczących bezpieczeństwa i transportu została również podkreślona przez Davida Rydera z Międzynarodowej Rady Portów Lotniczych (ACI), globalnego przedstawiciela handlowego lotnisk na świecie. Stwierdził, że wiele lotnisk często niechętnie bierze udział w projektach, które są zbyt akademickie, gdyż mają sceptyczne nastawienie, co do wartości ich wyników. Pochwalił projekt BEMOSA za nacisk na stosowane wyniki praktyczne: "Im bardziej projekt angażuje użytkowników końcowych, tym lepiej. Sam fakt, że projekt BEMOSA przywiązuje wagę do stosowanych wyników spotkał się z zainteresowaniem, zwiększając znacząco zaciekawienie projektem."
Simon van Dam dodaje: "David z ACI był bardzo pomocny w rozpropagowaniu projektu wśród członkowskich portów lotniczych, co przełożyło się na udział 8 z nich na początkowym etapie studium ewaluacyjnego."
Teraz partnerzy projektu BEMOSA wykorzystają odkrycia dokonane na podstawie obszernych obserwacji portów lotniczych do opracowania innowacyjnego i wydajnego programu szkoleniowego, który uwzględni prognostyczny model zachowań w realnych sytuacjach kryzysowych. Celem jest przygotowanie programu szkoleń, który połączy bieżące procedury z faktycznymi zachowaniami w zakresie bezpieczeństwa.
Ukryj panel
