Przy opracowywaniu strategii gospodarki leśnej zwykle przyjmuje się zalecane okresy zmianowania, okresy roczne trzebieży oraz ich intensywność. Aczkolwiek wyniki nowych badań dofinansowanych ze środków unijnych i przeprowadzonych przez fińskich naukowców sugerują, że w świetle niepewności wzrostu i warunków gospodarczych te metody mogą nie być już wystarczająco efektywne.
W artykule opublikowanym w czasopiśmie Forestry, Timo Pukkala i Seppo Kellomäki z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii wyjaśniają, że gospodarka leśna powinna dostosowywać się do zmieniającej się sytuacji, w szczególności w obliczu niepewności co do wzrostu drzew i ceny drewna.
Badania uzyskały wsparcie z projektu MOTIVE (Modele adaptacyjnej gospodarki leśnej), który otrzymał niemal 7 mln EUR dofinansowania z tematu "Środowisko" Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE.
Naukowcy przeprowadzili obliczenia oparte na "podejściach optymalizacyjnych" do gospodarowania mieszanymi drzewostanami sosny zwyczajnej, świerka pospolitego i brzozy na obszarze lasów borealnych. Drzewostan mieszany to zbiorowisko drzew, w którym mniej niż 80% drzew w głównym sklepieniu składa się z pojedynczych gatunków.
Zespół opisuje zarówno zapobiegawcze podejście optymalizacyjne, w którym wyznaczane są stałe lata wyrębu, podstawowe obszary wycinki albo średnice wycinki, oraz adaptacyjne podejście optymalizacyjne, które generuje zasady reagowania na bieżący stan przyrody. Obydwa podejścia optymalizacyjne doprowadziły do tej samej strategii gospodarki, gdzie wzrost i wszystkie inne czynniki są deterministyczne, aczkolwiek przy zmienności wzrostu lub cen pojawiają się różnice.
Wyniki pokazują, że zwiększenie tempa wzrostu drzew w zmieniającym się klimacie nie wpływa znacząco na optymalną gospodarkę, jeżeli ceny drewna są stałe. Jednak przy zmiennych cenach drewna, zazwyczaj korzystniej jest opóźnić wyrąb zupełny, niezależnie od obecności lub braku trendu we wzroście drzew wywoływanym przez klimat. Opłacalne jest również bardziej równomierne rozłożenie przychodów między różnymi wycinkami, kiedy rośnie ryzyko i awersja do niego. W drzewostanach mieszanych będzie więcej alternatyw dla adaptacji gospodarki, ponieważ preferencje co do gatunków drzew można zmieniać w czasie, zależnie od ich wzrostu i cen poszczególnych rodzajów asortymentu.
"Badania pokazały to, co bystrzy zarządcy lasów już wiedzą. Kiedy przyszłe ceny i zastosowanie drewna okrągłego są nieznane, zarządca powinien stale dysponować w swoim lesie kilkoma gatunkami drzew i asortymentów drewna. Uprawa jedynie świerka w równowiekowych drzewostanach to ryzykowne przedsięwzięcie. Mamy nadzieję, że nasze badania pomogą w promowaniu zróżnicowanej gospodarki leśnej, która przełoży się na zróżnicowane struktury leśne" - zauważa Timo Pukkala.
Wyniki badań pojawiły się w tym samym czasie, co dorobek innych badań, również wspartych z finansowanego ze środków unijnych projektu MOTIVE, których autorzy ostrzegają, że lasy szwedzkie nie zregenerowały się w pełni po huraganie, który w 2005 r. spustoszył kraj.
Huragan Gudrun wyrządził w lasach Szwecji szkody o wartości 2,4 mld EUR. Nowe badania, przeprowadzone przez Ruperta Seidla i Kristinę Blennow z Uniwersytetu Nauk Rolniczych w Alnarp, Szwecja, pokazują, że obok bezpośrednio widocznych szkód, takich jak wyrwanie z korzeniami i złamanie pnia, zaobserwowano również znaczące, długofalowe następstwa związane z funkcjonowaniem drzew, które przetrwały huragan, ich produktywnością i rozmieszczeniem.
Badania pokazują, że spadek wzrostu po przejściu huraganu był znaczący i wszechobecny. Spowolnienie wzrostu z powodu wiatru w lasach świerkowych, które przetrwały huragan, przekroczyło 10% w najbardziej dotkniętych regionach. Przełożyło się to na stratę 3,0 mln metrów sześciennych w ciągu trzech lat po przejściu Gudrun, przewyższając długoterminową roczną średnią stratę w Szwecji, wynikającą z wyrwania z korzeniami i złamania pnia przez nawałnicę.
Naukowcy chcą przez to powiedzieć, że oddziaływanie silnych wiatrów na ekosystemy leśne nie ogranicza się do bezpośrednio widocznego obszaru szkód strukturalnych. Nawołują do szerszego spojrzenia na zakłócenia w strukturze i funkcjonowaniu ekosystemu w kontekście gospodarki leśnej i łagodzenia zmian klimatu.
Ukryj panel
