Społeczność międzynarodowa była zaskoczona i przerażona obrazami zniszczeń i tragedii towarzyszących trzęsieniu ziemi w japońskim regionie Sendai w dniu 11 marca. Według obecnych szacunków w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami zginęło ponad 6 000 osób. Bardzo niska temperatura oraz zagrożenie promieniowaniem z elektrowni jądrowej Fukushima w dalszym ciągu obezwładniają społeczność wyspy.
Trzęsienie ziemi miało siłę 8,9 stopnia w skali Richtera i należało do najsilniejszych w historii świata. Niemieccy naukowcy przedstawili dowody, że przed trzęsieniem nastąpiła seria prawie równie silnych wstrząsów poprzedzających. Badacze z niemieckiego Centrum Badań Geofizycznych (GFZ) stworzyli animację przedstawiającą całą sekwencję wstrząsów, począwszy od 8 marca - dwóch dni przed trzęsieniem, w wyniku którego wiele osób straciło życie, a lokalne społeczności zostały sparaliżowane.
Odkrycia te pokazują następującą kolejność wydarzeń. Po spokojnym 8 marca kolejnego dnia nastąpił wstrząs poprzedzający o sile 7,2 w skali Richtera niemal dokładnie w tym samym punkcie, w którym znajdowało się epicentrum tsunami i trzęsienia ziemi z 11 marca. Pomimo powolnego zmniejszania się tej aktywności, od tamtego dnia codziennie rejestrowano wstrząsy o sile do 6 stopni w skali Richtera. Od 9 marca w regionie Honsiu zarejestrowano łącznie 428 wstrząsów poprzedzających. Rongjiang Wang i Thomas Walter, naukowcy z instytutu GFZ, odkryli także, że z powodu przemieszczeń poziomych wyspa Honsiu przemieściła się nawet o 5 metrów na wschód.
Źródło trzęsienia ziemi, czyli punkt, w którym podczas trzęsienia nastąpiło przemieszczenie pomiędzy szelfami kontynentalnymi, zostało odtworzone z wykorzystaniem pomiarów systemu GPS. Następnie naukowcy wykorzystali te dane do obliczenia pionowego przemieszczenia dna morskiego, które w tym przypadku dotyczyło obszaru o długości około 500 km i szerokości 100 km. Symulacje komputerowe przeprowadzone przez naukowców pokazały, że podczas trzęsienia na styku płyty pacyficznej z Japonią nastąpiło przesunięcie o około 25 metrów. Płyta pacyficzna stanowi długą oceaniczną płytę tektoniczną leżącą pod Oceanem Spokojnym. Niektóre dane sugerują nawet przemieszczenie poziome dochodzące do 27 metrów oraz przemieszczenie pionowe wynoszące 7 metrów.
Katastrofalne w skutkach tsunami było spowodowane nagłym podniesieniem morza nawet o 7 metrów. Wypiętrzenie w centrum trzęsienia ziemi u wybrzeży Japonii także zostało zbadane przez naukowców.
Andrey Babeyko i Stephan Sobolev, naukowcy instytutu GFZ, przeprowadzili modelowanie rozchodzenia się fal tsunami na Pacyfiku oraz ich wysokości w ciągu pierwszych 16 godzin. Obliczono, że wysokość fal na otwartym Pacyfiku przekraczała 1 metr, co odzwierciedla niepohamowaną siłę trzęsienia ziemi.
W miarę zbliżania się fali do linii brzegowej siła tsunami ulega zwielokrotnieniu. Prędkość rozprzestrzeniania się tsunami zależy także od głębokości wody. W przypadku wód płytkich osiągana prędkość wynosi około 30-50 km/h, natomiast w przypadku głębokich oceanów wzrasta ona do przeszło 800 km/h. Na obszarze głębokiego, otwartego morza grzbiety fal są nieszkodliwe i niskie; ich wysokość przeważnie mieści się w granicach 30-80 cm. W miarę zbliżania się do wybrzeża, szczególnie w przypadku płytkich zatok, wysokość fal może przekraczać 10 metrów, a w skrajnych przypadkach wynosi od 30 do 50 metrów. Zalewane są wtedy obszary do kilku kilometrów w głąb lądu.
Obecne wydarzenia w Japonii pokazują, jak ważne i pilne jest poznanie przyczyn i wzorców ruchów ziemskich.
Ukryj panel
